Każdy magazyn funkcjonuje nieco inaczej. Wynika to z odmiennej charakterystyki obiektu, innych typów składowanych produktów, uzgodnień z klientami, różnic w wyposażeniu czy kadrze. Pomimo tych różnic, jednym z najważniejszych aspektów dobrej organizacji magazynu jest zawsze optymalne rozmieszczenie produktów. Rozmieszczenie towarów w magazynie wpływa na długość i poziom skomplikowania tras kompletacji. Na poziom skomplikowania trasy wpływają przede wszystkim ilość odwiedzanych korytarzy (regałów) oraz wysokość, na jakiej znajdują się produkty. Rozmieszczenie towarów wpływa więc bezpośrednio na czas kompletacji, a to jeden z najważniejszych wskaźników efektywności magazynu.
Istnieje wiele schematów, według których ustala się umiejscowienie artykułów. Wśród pięciu najczęściej stosowanych znajdują się:
Metoda ABC
Metoda ABC to najpowszechniej stosowany model przypisania miejsc magazynowych. Opiera się na analizie produktów pod względem jednego z następujących kryteriów:
- liczba wydań,
- waga/objętość towarów,
- wartość sprzedaży/wartość zysku ze sprzedaży.
Analiza ABC przebiega według tylko jednego z kryteriów. Nie ma możliwości połączenia kilku z nich jednocześnie. Według klasycznej metody ABC, wszystkie produkty dzieli się na trzy grupy o następującym udziale procentowym: A – 80%, B – 15%, C – 5%. Sprawia to, że analiza ABC często porównywana jest z klasyfikacją Pareto-Lorenza, według której 20% produktów składających się na zbiór A generuje 80% całej wartości wszystkich zbiorów. W praktyce spotkać można wiele modyfikacji tego schematu, nadających poszczególnym grupom inny udział procentowy.
W analizie ABC należy opierać się na danych pochodzących z odpowiednio długiej perspektywy czasu. Pozwala to uniknąć błędnej oceny wynikającej np. z sezonowości niektórych towarów. Produkty z grupy A powinny być umieszczone najbliżej strefy wysyłki (lub pakowania), a produkty z grupy C najdalej.
Rozmieszczenie towarów w magazynie – metoda XYZ
Metoda XYZ jest rozszerzeniem analizy ABC. Pozwala ona uwzględnić regularność zapotrzebowania na dany produkt. Według metody XYZ produkty wewnątrz każdej z grup: A, B i C dzieli się dotykowo na te o:
X – regularnym zapotrzebowaniu z niewielkimi wahaniami,
Y – zapotrzebowaniu o charakterze sezonowym,
Z – zapotrzebowaniu nieregularnym.
Dla produktów z grupy X poziom popytu jest najłatwiejszy do przewidzenia, dlatego nie ma potrzeby tworzenia znacznych jego zapasów. W przypadku towarów z grupy Z przedsiębiorstwo stoi przed wyborem utworzenia zapasów o potencjalnie długim okresie przechowywania, albo realizowania dostaw na żądanie.
Metoda ABC-FC (Fuzzy Classification)
Analiza ABC-FC jest odmianą klasycznego modelu ABC. Bazuje na wynikach podziału produktów na grupy w ramach metody ABC i regularności ich pobrań (analiza XYZ). Trzecim branym pod uwagę czynnikiem jest częstotliwość pobrań produktu. Metoda ABC-FC pozwala więc na określenie miejsca położenia produktu na podstawie trzech czynników jednocześnie.
Rozmieszczenie towarów w magazynie według metody ABC-FC jest uważane za znacznie bardziej efektywne w porównaniu z klasyczną wersją. Najważniejszą zaletą jest możliwość uwzględnienia kilku kryteriów jednocześnie. Pozwala dokonać zdecydowanie bardziej precyzyjnej klasyfikacji, zwłaszcza tych produktów, które znajdują się na pograniczu grup klasycznej metody ABC.
Metoda COI (Cube per Order Index)
COI to najprostsza z metod pozwalających uwzględnić więcej niż jedno kryterium doboru miejsca magazynowego. Analiza COI jest dwukryterialna, stanowi iloraz wielkości produktu i popytu na niego. Wielkość może być rozumiana jako masa lub objętość artykułu. Popyt natomiast wyrażony jest w sztukach.
Produkty o najniżej wartości współczynnika COI umieszcza się najbliżej strefy wydania (lub pakowania). Dzięki temu skraca się długość trasy jaką muszą pokonać najcięższe towary. Metodę COI najczęściej stosuje się wraz z systemem wolnych miejsc składowania.
Metoda EIQ (Entry-Item-Quantity)
Model EIQ opiera się na analizie trzech czynników: listy zamówień (Entry of Order), produktu (Item) i ilości (Quantity). Dzięki analizie listy zamówień można m.in. wychwycić zależności występujące pomiędzy poszczególnymi produktami, czy zidentyfikować kluczowych klientów.
W metodzie EIQ stosuje się kombinacje trzech wymienionych wyżej czynników w postaci:
- ilość typów produktów zamówiona przez klientów,
- wielkość zamówienia klientów,
- wielkość zamówienia dla każdego typu produktu,
- częstotliwość zamawiania dla każdego typu produktu.
Rozmieszczenie towarów w magazynie – system magazynowy WMS
Ograniczeniem dla klasycznych metod wyznaczania miejsc magazynowych są trudności z dostosowaniem ich do szybko zmieniającej się sytuacji w magazynie. Dlatego aby rozwiązać problem efektywnej selekcji miejsc składowania, coraz częściej sięga się po algorytmy sztucznej inteligencji, takie jak sieci neuronowe. Ich zaletą jest systematyczna, ciągła analiza i optymalizacja sposobu lokowania produktów. Im dłużej sieci neuronowe funkcjonują w magazynie, tym doskonalszy sposób przydziału pozwalają wypracować. Ze względu na swoją złożoność, praktyczne użycie algorytmów sztucznej inteligencji wymaga wsparcia przez informatyczny system magazynowy WMS.
