Automatyzacja w magazynach i zakładach produkcyjnych bywa odpowiedzią na wiele biznesowych bolączek. Dominująca branżowe media narracja o powszechnej automatyzacji nie zawsze jednak współgra z rzeczywistymi potrzebami oraz możliwościami przedsiębiorstw branży SCM. Jak zachować równowagę między koniecznością automatyzacji a biznesową kalkulacją? Odpowiedzią na to wyzwanie może być podejście znane jako „zwinna automatyzacja”.
Najczęściej spotykana opowieść o innowacji w biznesie jest bardzo prosta. Ci, którzy inwestują w innowacyjne rozwiązania (na przykład w automatyzację) wygrywają z konkurencją, a reszta zostaje w tyle. Rzeczywistość jest jednak bardziej złożona. Podobnie jak w przyrodzie, tak i w biznesie zwyciężają nie „najlepsi” („najbardziej innowacyjni”), tylko najlepiej przystosowani do istniejących warunków. Realia, w których funkcjonują przedsiębiorstwa, dobrze opisuje pochodzący z amerykańskich kręgów wojskowych i chyba wszystkim znany akronim VUCA. Oznacza on ciągłą zmienność, niepewność, złożoność oraz niejednoznaczność panujących warunków.
Dzisiaj niemal wszyscy mają do czynienia z niezwykłą dynamiką i niepewnością biznesu. Wyobraźmy sobie na przykład operatorów logistycznych, którzy coraz częściej spotykają się z klientami nalegającymi na coraz krótsze kontrakty. Z punktu widzenia klientów jest to sposób na optymalizację wydatków i mocną pozycję negocjacyjną. Z punktu widzenia operatorów – to dodatkowe źródło niepewności, które zniechęca do większych inwestycji w innowacje takie jak automatyzacja. Inną przeszkodą we implementacji automatyzacji mogą być obawy dotyczące integracji nowych rozwiązań z tymi już stosowanymi w danym zakładzie bądź magazynie.
Zwinna automatyzacja – odpowiedź na biznesowe ryzyko
Wspomniane powyżej przykłady nie podważają sensu samej automatyzacji, która często jest czynnikiem zapewniającym przewagę konkurencyjną. Zautomatyzowane procesy zapewniają ograniczenie liczby błędów ludzkich, a także możliwość redukcji kosztów, wynikających z obsługi stosunkowo prostych czynności przez człowieka. Jednocześnie nie ma konieczności automatyzacji zakładu produkcyjnego czy magazynu w całości. Racjonalnym podejściem może okazać się filozofia zwinnej automatyzacji.
Czym jest zwinna automatyzacja? To podejście, według którego automatyzacją zostaje objęta tylko wybrana, kluczowa biznesowo część procesów. Pozwala to na stopniowe wprowadzanie automatyzacji w firmie, bez konieczności ponoszenia dużych nakładów finansowych i organizacyjnych na początku. Zwinnej automatyzacji sprzyja fakt postępującej specjalizacji i atomizacji procesów. Rozbicie produkcji na drobne fragmenty towarzyszy przedsiębiorcom przynajmniej od czasów Henry’ego Forda, ale współczesność przynosi tylko pogłębienie tych tendencji. Coraz bardziej zaawansowana technologia wymusza coraz mocniejszą specjalizację – tak w zakresie procesów, jak i wiedzy personelu.
Kluczową zaletą zwinnej automatyzacji jest jej elastyczność i modułowość. Taka strategia daje możliwość zautomatyzowania najbardziej pracochłonnych lub krytycznych obszarów. Rozszerzenie automatyzacji na kolejne procesy następuje w miarę potrzeb oraz możliwości finansowych przedsiębiorstwa. Co również istotne, zwinna automatyzacja pozwala maksymalnie zająć się wybranym procesem bądź wyzwaniem i bardzo szybko zweryfikować efekty wprowadzonej zmiany. Podejście zwinne skupia się bowiem na jak najszybszym dostarczeniu wartości.
Obszary procesowe do zwinnej automatyzacji
W magazynach i halach produkcyjnych istnieje wiele obszarów procesowych, które mogą zostać zautomatyzowane w ramach zwinnej automatyzacji. Przyjrzyjmy się niektórym z najczęściej wskazywanych spośród nich.
Sortowanie i kompletacja zamówień to główne procesy w centrach dystrybucyjnych i magazynach. Automatyzacja tych obszarów może obejmować wdrożenie zautomatyzowanych systemów sortowania, takich jak sortery i roboty, które znacznie zwiększają wydajność i dokładność sortowania oraz kompletacji zamówień.
Kolejnym obszarem, w którym zwinna automatyzacja może przynieść znaczące korzyści, jest transport wewnętrzny. Wykorzystanie autonomicznych wózków transportowych (AGV), robotów mobilnych (AMR) lub zaawansowanych systemów przenośników, pozwala na automatyczny transport materiałów, komponentów i gotowych produktów wewnątrz zakładu.
Pakowanie produktów to także proces, który można zwinnie zautomatyzować – za pomocą specjalistycznych maszyn pakujących i systemów paletyzacji. Automatyzacja pakowania zwiększa wydajność, redukuje błędy ludzkie i zapewnia spójność procesu. To szczególnie istotne w przypadku towarów wymagających specjalnego opakowania lub etykiety.
Oprócz wymienionych obszarów, zwinna automatyzacja może obejmować również procesy takie jak załadunek i rozładunek, kontrola jakości czy obsługa maszyn produkcyjnych. Kluczową zaletą tego podejścia jest możliwość stopniowego wdrażania zautomatyzowanych rozwiązań w wybranych obszarach, bez konieczności rewolucyjnych zmian w całym procesie produkcyjnym lub logistycznym.
Przykład zwinnej automatyzacji – coboty
Praktycznym przykładem rozwiązania w duchu zwinnej automatyzacji mogą być roboty współpracujące z człowiekiem, czyli inaczej coboty. Sprawiają one, że automatyzacja jest łatwiejsza niż kiedykolwiek, nawet dla małych i średnich firm. Coboty zaprojektowano tak, by dzieliły przestrzeń roboczą z ludźmi. Opływowe kształty, ograniczona szybkość i siła działania czy detektory ruchu i mechanizmy przerwania pracy czynią je bezpiecznymi dla przebywających w pobliżu pracowników. Dzięki temu coboty nie muszą być odseparowane od personelu (np. klatkami bezpieczeństwa), tak jak klasyczne roboty przemysłowe. Coboty mogą realizować rozmaite zadania na hali produkcyjnej, takie jak np. transport materiałów, obsługę maszyn czy paletyzację. Innym wspomaganym obszarem może być kontrola jakości – np. poprzez system wizyjny wykrywający odchylenia i współpracujący z manipulatorem eliminującym wadliwe produkty.
System MFC jako platforma integrująca urządzenia automatyczne
W przypadku automatyzacji kluczową rolę integrującą odgrywają systemy klasy MFC (Material Flow Control). Umożliwiają one centralne zarządzanie i kontrolę nad różnorodnymi urządzeniami automatycznymi, które mogą być zaangażowane w wybrane fragmenty procesów magazynowych lub produkcyjnych. System MFC działa jako „pośrednik”, który przetwarza polecenia z nadrzędnego systemu (np. WMS – Warehouse Management System), na sygnały sterujące dla poszczególnych urządzeń automatycznych. Dzięki temu zapewnia spójną i zsynchronizowaną pracę tych urządzeń, optymalizując przepływ materiałów i produktów w zautomatyzowanych obszarach.
System MFC dostarcza także szczegółowych danych pozwalających na analizy i raportowanie wydajności zautomatyzowanych procesów. W ten sposób ułatwia on zarządzanie i nadzór nad zwinną automatyzacją, ułatwiając podjęcie decyzji o jej ewentualnym rozszerzaniu w przyszłości.
Zwinna automatyzacja – podsumowanie
Korzystając ze zwinnej automatyzacji, przedsiębiorstwa mogą cieszyć się korzyściami wynikającymi z racjonalizacji procesów – tych wymagających najpilniejszej automatyzacji lub krytycznych dla firmy. Jednocześnie zwinna automatyzacja pozwala ograniczyć ryzyka i nakłady inwestycyjne związane z kompleksową automatyzacją. Co więcej, elastyczność tego podejścia umożliwia stopniowe, modułowe rozszerzanie automatyzacji na kolejne obszary w przyszłości. Zwinna automatyzacja to zatem racjonalne podejście dla firm, dla których automatyzacja wszystkich procesów byłaby nieuzasadniona, niemożliwa lub ryzykowna biznesowo.
By zwinna automatyzacja okazała się sukcesem, konieczne jest spełnienie dwóch warunków. Pierwszym z nich jest analiza istniejących procesów i trafna ocena potencjału automatyzacji. Drugim – wybór takich rozwiązań, które będą sprawnie współdziałać z niezautomatyzowanymi obszarami procesowymi i które w przyszłości zapewnią możliwość integracji z innymi wersjami automatyzacji. Nie ulega wątpliwości, że automatyzacja w firmach często przynosi wymierną, przekładającą się na zyski zmianę. Jednocześnie nie musi być ona kompleksowym i jednorazowym wdrożeniem, lecz procesem rozciągniętym w czasie i dopasowanym do aktualnych potrzeb.
