Wiele nowoczesnych systemów nadzoru procesów technologicznych i produkcyjnych (SCADA – Supervisory Control And Data Acquisition) umożliwia tworzenie indywidualnych kompozycji ekranów użytkownika. Tworzenie ergonomicznych, wygodnych w obsłudze ekranów jest szczególnie istotne w przypadku użytkowników urządzeń mobilnych. Mniejsza powierzchnia ekranu (w stosunku do terminali stacjonarnych) powoduje, że projekt musi być wykonany w sposób przemyślany i staranny.
Dobrze zaprojektowany ekran użytkownika powinien zapewnić operatorowi łatwą kontrolę nad wszystkimi potrzebnymi funkcjami systemu, a także niwelować ryzyka i konsekwencje ewentualnych błędów. Na jakie aspekty zwrócić uwagę projektując ekrany użytkownika dla urządzeń mobilnych? Jakich błędów unikać?
Przejrzysty interfejs użytkownika
Ekran użytkownika jest miejscem wymiany informacji miedzy operatorem a aplikacją SCADA. Poprzez odpowiednie zrównoważenie formy wizualnej i funkcjonalnej, powinien zapewnić on efektywną pracę oraz pozytywne doświadczenia użytkownika. Każdy element interfejsu widoczny na ekranie ma znaczenie, zwłaszcza na małej przestrzeni urządzenia mobilnego. Jeśli ekran użytkownika został źle zaprojektowany może wprowadzać operatora w błąd, a także będzie obniżał tempo i komfort pracy.
Komfortowa interakcja
Interfejs ekranu powinien ułatwiać interakcje z systemem. Można to osiągnąć m.in. poprzez przemyślany dobór kolorów czy tzw. inteligentne ustawienia domyślne.
Wiele osób ma trudności z rozpoznawaniem konkretnych kolorów, dlatego warto wprowadzić różne kolory i wskaźniki do przycisków, komunikatów oraz powiadomień o błędach w aplikacji, aby wszyscy równie dobrze rozumieli przekaz. Wykorzystanie kolorów, kształtów, symboli czy ikon oraz może również pomóc w projektowaniu obsługi błędów, które użytkownik nieuchronnie popełni w trakcie korzystania z aplikacji.
Inteligentne ustawienia domyślne pozwalają wykonywać maksymalną ilość pracy, jednocześnie wymagając minimalnej ilości informacji od użytkownika. Inteligentne ustawienia domyślne w systemie odpowiadają za zapamiętywanie i automatyczne wprowadzanie informacji. Jednym z najmniej przyjemnych i frustrujących aspektów pracy z aplikacją jest potrzeba częstego/ponownego wpisywanie nazwy użytkownika i hasła. Inteligentne ustawienia domyślne pozwalają oprzeć identyfikację pracownika m.in. o odcisk palca, PIN, hasło lub dowolną inną formę prostego uwierzytelniania.
Projektowanie wizualizacji – najczęściej popełniane błędy
Tworząc nową wizualizację należy wystrzegać się typowych, najczęściej powielanych błędów. Wśród nich należy wymienić:
Brak konsultacji z przyszłymi użytkownikami – projektując ekran warto zapoznać się z oczekiwaniami ich przyszłych użytkowników. Na etapie konsultacji można ustalić jakie czynności przyszli użytkownicy będą wykonywać najczęściej, które pochłaniają najwięcej czasu, czy wykonują oni zadania powtarzane okresowo (np. listy kontrolne, przeglądy).
Męczące kolory – w wizualizacjach powinno unikać się jaskrawych kolorów, które szybko wywołują zmęczenie u użytkowników. Wyjątkiem od tej reguły jest sygnalizowanie alarmów. Stosowanie stonowanych kolorów nie powinno jednak doprowadzić do sytuacji, gdy niski kontrast utrudnia odczytanie jakiejś informacji. Ważną zasadą jest także ograniczenie liczby stosowanych kolorów do kilku, dobranych w ramach jednej palety.
Unikanie nadmiaru animacji – z racji tego, że animacje silnie obciążają uwagę obserwatora, warto ograniczyć ich ilość do niezbędnego minimum. Animacje warto stosować przede wszystkim w celu zaprezentowania zmian zachodzących we wskazaniach pomiarów. W pozostałych przypadkach będą one tylko rozpraszały uwagę operatora i powodowały dyskomfort podczas długotrwałej pracy z aplikacją.
Niedostatecznie widoczne i opisane alarmy – w sytuacji zagrożenia operator powinien jak najszybciej przystąpić do działania. Jego uwagę można przykuć między innymi poprzez:
- wyskakujące na ekranie okienko (popup) w jaskrawych barwach;
- dodatkowe sygnały akustyczne.
Kolejnym krokiem jest nadanie alarmom precyzyjnych nazw i opisów. Najlepiej gdy taki opis zawiera wskazanie urządzenia, jego lokalizacji i kodu błędu ze sterownika PLC.
Zbyt szerokie uprawnienia dla użytkowników – jeżeli wizualizacja posiada funkcje pozwalające na daleko idącą ingerencję w dany proces (np. zmiana receptur/nastawy), warto zastanowić się, czy powinna być ona dostępna dla wszystkich użytkowników. Systemy SCADA pozwalają zawęzić dowolne uprawnienia do konkretnej grupy stanowisk (np. kierowników, mistrzów zmiany). Dla innych pracowników będą one wtedy nieaktywne.
Projektowanie ekranów w systemie SCADA to dość złożone, albo bardzo ważne zagadnienie. Przygotowując się do niego warto skorzystać z wiedzy i doświadczeń dostawców tych rozwiązań.
