Koszty jakości (COQ – Cost of Quality) określają sumaryczne nakłady poniesione na uzyskanie zakładanej jakości towarów i straty związane z problemami z jakością. Innymi słowy, wskaźnik ten podkreśla finansowy wpływ osiągnięcia oraz niedotrzymania odpowiedniego standardu jakości produktów i procesów produkcyjnych w zakładzie. Jest to skuteczna miara do identyfikacji źródeł nadmiernych wydatków. Wskaźnik można także wykorzystać jako punkt odniesienia dla zrównoważenia relacji ceny i jakości produktów.
Znalezienie balansu pomiędzy ceną a jakością jest niezwykle istotne dla rynkowego sukcesu towaru. Aby stworzyć produkt lepszy jakościowo od konkurentów, często trzeba zainwestować więcej w jego produkcję. Z drugiej strony, wyjątkowa jakość niewiele znaczy, jeśli produkt nie jest dostępny dla wrażliwego na cenę rynku docelowego.
Korzyści ze śledzenia kosztów jakości
Stałe monitorowanie kosztów jakości zapewnia liczne korzyści, które mogą znacząco wpłynąć na wydajność operacyjną firmy, jakość produktów i kondycję finansową. Oto przegląd kluczowych zalet:
Poprawiona jakość produktu
Wskaźnik kosztów jakości pomaga producentom wykrywać i rozwiązywać problemy w procesie produkcji, co sprawia, że artykuły spełniają wysokie standardy. Takie proaktywne podejście nie tylko minimalizuje ryzyko wystąpienia wad produkcyjnych, ale także poprawia ogólną jakość produktu. W rezultacie rośnie satysfakcja klienta, co sprzyja większej lojalności wobec marki i stabilności biznesu.
Zwiększona wydajność operacyjna
Monitorowanie kosztów jakości pozwala firmom identyfikować nieefektywność w obrębie linii produkcyjnych. Dzięki zrozumieniu tego, gdzie występują odpady i wady, producenci mogą usprawnić operacje, zmniejszając tym samym ilość zasobów marnowanych na przeróbki i straty produkcyjne. Taka optymalizacja prowadzi do bardziej wydajnego procesu produkcyjnego, który może dostarczać produkty szybciej i przy niższych kosztach.
Obniżone koszty operacyjne
Każdy wzrost wydajności operacyjnej bezpośrednio przekłada się na redukcję kosztów. Śledzenie kosztów jakości umożliwia identyfikację finansowych pułapek, takich jak częste zwroty produktów lub przeróbki, określenie przyczyn źródłowych problemów i ich wyeliminowanie.
Zarządzanie finansami
Zrozumienie finansowych implikacji działań związanych z jakością, umożliwia lepszą kontrolę kosztów i budżetowanie w ramach operacji produkcyjnych. Śledzenie tych kosztów pomaga firmom unikać niepotrzebnych wydatków i koncentrować zasoby finansowe na poprawie jakości produktu i wydajności operacyjnej.
Przewaga konkurencyjna
Stałe dostarczanie wysokiej jakości produktów poprawia reputację marki i pozwala osiągnąć przewagę konkurencyjną. Pomaga to nie tylko w przyciąganiu nowych klientów, ale także pozwala firmie na ustalanie cen z segmentu premium. Silna reputacja marki może również zwiększyć udział w rynku, ponieważ konsumenci preferują i ufają markom znanym ze swojej niezawodności.
Jak obliczyć koszt jakości (COQ)?
Wskaźnik kosztów jakości składa się z dwóch elementów:
- Koszty utrzymania wysokiej jakości produktów (koszt dobrej jakości);
- Koszty poniesione w wyniku niedociągnięć jakościowych, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych (koszt złej jakości).
COQ = Koszt dobrej jakości + Koszt złej jakości
Koszt dobrej jakości (COGQ)
Koszt dobrej jakości uwzględnia inwestycje dokonane w celu utrzymania lub poprawy jakości Twoich produktów. Obejmuje dwie mniejsze kategorie wydatków:
- Koszty zapobiegania. Oznaczają zasoby wykorzystywane do zapobiegania awariom i niskiej jakości. Obejmują one koszty związane z:
- Ustanowieniem specyfikacji i norm produktów;
- Rozwjem produktu;
- Planowaniem jakości;
- Zapewnieniem jakości;
- Zarządzaniem ryzykiem;
- Szkoleniami;
- Wyborem dostawców.
- Koszty wyceny. Są one ponoszone w wyniku przeglądu i audytu produktów i procesów produkcyjnych w celu zapewnienia ich zgodności ze standardami jakości. Koszty wyceny mogą obejmować:
- Kontrole otrzymanych towarów;
- Kontrole wyrobów gotowych;
- Testowanie;
- Monitorowanie sprzętu;
- Audyty jakości;
- Monitorowanie procesów;
- Zarządzanie wydajnością dostawców.
Koszt złej jakości (COPQ)
Koszty złej jakości obejmują koszty poniesione z powodu złych praktyk, awarii i niskiej jakości produktu. Do tej kategorii zaliczamy:
- Koszty awarii wewnętrznej. Są to koszty związane z niską jakością produktu wykrytą przed jego wysłaniem. Koszty awarii wewnętrznej obejmują:
- Nieprzewidziane odpady produkcyjne;
- Przeróbki;
- Awarie maszyn i naprawy spowodowane nieprawidłową konserwacją;
- Koszty analizy awarii;
- Koszty awarii zewnętrznej. Są to koszty poniesione, gdy klient wykryje problemy z jakością po otrzymaniu produktu. Koszty awarii zewnętrznej obejmują:
- Rozpatrywanie reklamacji i zwrotów;
- Wycofywanie produktów;
- Serwis i naprawy;
- Roszczenia gwarancyjne;
- Uszkodzenia transportowe.
Ze wszystkich kosztów jakości, koszty awarii zewnętrznych są najdroższe. Według ogólnie dostępnych szacunków, przeciętny koszt złej jakości w dobrze prosperującej firmie wynosi około 10-15% wszystkich kosztów operacyjnych. W gorszych przypadkach koszty te mogą jednak stanowić nawet 40% całkowitych kosztów firmy. Dlatego też wykorzystanie COQ może okazać się cennym narzędziem dla obniżania kosztów.
Jak obniżyć koszty jakości?
Z reguły koszty złej jakości narastają po znacznie bardziej stromej krzywej niż koszty dobrej jakości. Dlatego zwiększenie nakładów po stronie kosztów dobrej jakości może obniżyć całkowity COQ w zakładzie produkcyjnym. Oto kilka środków zapobiegawczych, które można podjąć, aby obniżyć całkowite koszty jakości:
- Standaryzacja procesów – pierwszym krokiem w redukcji kosztów jakości jest standaryzacja procesów. Uczynienie operacji powtarzalnymi umożliwia osiągnięcie bardziej przewidywalnego wyniku za każdym razem.
- Szkolenia – zapewnienie pracownikom odpowiedniego szkolenia zapobiegnie wielu przewidywalnym błędom, które mogłyby bezpośrednio lub pośrednio wpłynąć na jakość produktów.
- Kontrole jakości – systematyczne kontrole otrzymanych materiałów i gotowych produktów pozwalają zapobiec dotarciu wadliwych produktów do klientów końcowych i wcześnie identyfikować problemy w procesie produkcyjnym.
- Monitorowanie procesów – pozwala na dostrojenie operacji tak, aby wyniki były na wysokim poziomie pod względem jakości i wydajności.
- Zarządzanie wydajnością dostawców – ciągła ocena wydajności dostawców umożliwia jasne komunikowanie wszelkich niedociągnięć i zapewnienie wysokiej jakości otrzymywanych materiałów.
- Zarządzanie zwrotami – śledzenie zwrotów produktów może pomóc w identyfikacji powtarzających się problemów związanych z produktami, jednocześnie zmniejszając koszty zarządzanie zwrotami.
- Analiza przyczyn źródłowych – umożliwia wykorzystanie danych do identyfikacji i eliminowania kluczowych problemów leżących u podstaw, które wpływają na jakość twoich produktów.
Dzięki integracji powyższych obszarów producenci mogą obniżyć koszty jakości, jak również poprawić niezawodność produktów i zadowolenie klientów. Przy zarządzaniu kosztami jakości istotne jest zrozumienie ich natury wśród decydentów, tak aby traktowali je oni jako inwestycję, a nie tylko kolejny z wielu wydatków.
