Ogromna strata czasu, wysyłka niewłaściwych towarów czy koszty obsługi zwrotów – to typowe problemy, które wynikają z braku lub niewłaściwej identyfikacji towaru w magazynach. Czas realizacji wielu procesów można jednak przyspieszyć, zaś błędy ludzkie znacząco ograniczyć – pomaga w tym Automatyczna Identyfikacja. Przyjrzyjmy się zatem bliżej technologiom i trendom zautomatyzowanej identyfikacji towarów.
Automatyczna Identyfikacja – technologie znakowania
W obszarze Automatycznej Identyfikacji wyróżniamy kilka najważniejszych technologii. Każda z nich ma swoje unikalne cechy, zalety i ograniczenia, które determinują ich zastosowanie.
Kody kreskowe
Tradycyjne kody jednowymiarowe (1D) wciąż znajdują szerokie zastosowanie w wielu magazynach. Ich prostota i niski koszt implementacji sprawiają, że pozostają popularnym wyborem dla mniejszych przedsiębiorstw lub tam, gdzie wymagana jest podstawowa identyfikacja produktów. Standard Code 128 potrafi zakodować do ok. 40 znaków alfanumerycznych, co wystarcza do podstawowej identyfikacji produktów.
Kody dwuwymiarowe (2D), takie jak QR czy DataMatrix, stanowią kolejny krok w ewolucji tej technologii. Oferują znacznie większą pojemność informacyjną – na przykład kod QR może pomieścić do 7.089 znaków numerycznych lub 4.296 znaków alfanumerycznych. Ta zwiększona pojemność umożliwia kodowanie nie tylko identyfikatorów produktów, ale także dodatkowych informacji, takich jak linki do stron internetowych z instrukcjami obsługi czy szczegółowymi specyfikacjami. Co więcej, ich struktura zapewnia większą odporność na uszkodzenia – kod QR może być odczytany nawet przy 30% uszkodzeniu, co jest szczególnie istotne w trudnych warunkach przemysłowych.
Kody kreskowe mają jednak pewne ograniczenia. Głównym problemem jest konieczność bezpośredniej widoczności (a zatem również odpowiedniego oświetlenia) i odpowiedniego ustawienia skanera względem kodu (zwłaszcza w przypadku kodów 1D). Może to spowalniać proces skanowania w warunkach magazynowych. Dodatkowo są one podatne na uszkodzenia mechaniczne – w niektórych przypadkach nawet niewielkie zarysowanie czy zabrudzenie może uniemożliwić odczyt.
RFID (Radio-Frequency Identification)
Pasywne tagi RFID, niewymagające własnego źródła zasilania, są ekonomicznym rozwiązaniem służącym do masowej identyfikacji produktów. Zdolność czytników do jednoczesnego odczytu wielu tagów (do 200 tagów na sekundę) znacząco przyspiesza procesy inwentaryzacyjne. W praktyce oznacza to, że produkty można skanować bez konieczności otwierania opakowań czy bezpośredniego kontaktu wzrokowego.
Aktywne tagi RFID, mimo znacznie wyższego kosztu jednostkowego, sprawdzają się w bardziej wymagających środowiskach. Dzięki zasilaniu bateriami i emisji fal radiowych umożliwiają identyfikację na większe odległości – dlatego doskonale sprawdzają się w zakresie identyfikacji większych gabarytów, np. kontenerów. Dodatkowo aktywne tagi mogą być wyposażone w sensory monitorujące warunki otoczenia, takie jak temperatura czy wilgotność, co znajduje zastosowania w branży farmaceutycznej bądź spożywczej. Istnieją również tagi semi-aktywne – także zasilane bateriami, jednak nieemitujące fal radiowych.
Technologia RFID nie jest pozbawiona wad – sygnały mogą być zakłócane przez metale i ciecze, co ogranicza ich skuteczność w przypadku niektórych typów produktów lub opakowań. Aktywne tagi RFID, choć oferują większy zasięg i dodatkowe funkcje, wiążą się ze znacznie wyższymi kosztami, co może być barierą dla mniejszych przedsiębiorstw. Dodatkowe koszty operacyjne wynikają z ograniczonego czasu żywotności baterii.
Direct Part Marking (DPM)
DPM to technologia trwałego znakowania produktów poprzez bezpośrednie nanoszenie oznaczeń na ich powierzchnię. Znajduje ona zastosowanie w przemyśle, magazynach współpracujących z produkcją (comanufacturing) oraz w centrach serwisowych. Do głównych metod znakowania DPM należą wytrawianie laserowe, mikropunktowanie, grawerowanie mechaniczne, tłoczenie, wytrawianie chemiczne oraz znakowanie atramentowe. Każda z tych metod pozwala na tworzenie trwałych oznaczeń, które pozostają czytelne nawet po latach użytkowania. Technologia sprawdza się szczególnie w branżach motoryzacyjnej i lotniczej, gdzie komponenty muszą być identyfikowalne przez cały cykl życia produktu, często w warunkach narażenia na wysokie temperatury, substancje chemiczne czy uszkodzenia mechaniczne.
Największą zaletą DPM jest trwałość oznakowania – kod jest integralną częścią powierzchni produktu, co praktycznie eliminuje ryzyko jego utraty czy przypadkowego uszkodzenia. Kolejną istotną korzyścią jest możliwość automatyzacji procesu znakowania bezpośrednio na linii produkcyjnej, co zapewnia pełną identyfikowalność od pierwszego etapu wytwarzania. DPM umożliwia także efektywne zarządzanie częściami zamiennymi i serwisowaniem, ponieważ oznaczenia pozostają czytelne przez cały okres eksploatacji produktu.
Technologia ma jednak swoje ograniczenia. Podstawowym wyzwaniem jest wysoki koszt początkowy związany z zakupem specjalistycznego sprzętu do znakowania i odczytu kodów DPM. Proces znakowania może być również czasochłonny, szczególnie w przypadku materiałów trudnych do obróbki. Dodatkowo, jakość odczytu kodów DPM zależy od warunków oświetlenia i kąta skanowania.
Automatyczna Identyfikacja – urządzenia i rozwiązania
Rynek urządzeń do Automatycznej Identyfikacji ewoluuje w kierunku rozwiązań zwiększających ergonomię pracy i eliminujących konieczność ręcznej obsługi. Co ważne, te nowoczesne narzędzia nie tylko usprawniają proces identyfikacji, ale także integrują się z systemami zarządzania magazynem i łańcuchem dostaw.
Rozwiązania mobilne
Terminale ręczne stały się standardem w nowoczesnych magazynach. W zależności od specyfiki operacji magazynowych stosuje się różne typy skanerów.
Skanery krótkiego zasięgu (short range) sprawdzają się przy kompletacji drobnych elementów, gdzie operator pracuje w bliskiej odległości od produktów. Ich zasięg, wynoszący zwykle do 50 cm, pozwala na precyzyjne skanowanie konkretnych kodów bez ryzyka przypadkowego odczytu sąsiednich oznaczeń
Skanery dalekiego zasięgu (long range) znajdują zastosowanie przy operacjach wymagających odczytu kodów z większych odległości, na przykład podczas inwentaryzacji towarów na wysokich regałach. Zaawansowane modele tych urządzeń potrafią odczytywać kody z odległości kilku metrów. Skanery te często wyposażone są w celownik laserowy, który ułatwia precyzyjne namierzenie właściwego kodu.
Wszystkie te urządzenia, wyposażone w odpowiednie oprogramowanie, umożliwiają pracownikom dostęp do pełnej informacji o obsługiwanych jednostkach bezpośrednio na stanowisku pracy. Integracja z systemem WMS (Warehouse Management System) zapewnia aktualizację danych w czasie rzeczywistym. Nowoczesne terminale mobilne oferują także możliwość głosowego sterowania, co dodatkowo zwiększa efektywność pracy, szczególnie w przypadku operacji wymagających użycia obu rąk.
Skanery wizyjne
W przeciwieństwie do tradycyjnych czytników kodów kreskowych, skaner wizyjny może jednocześnie odczytać wszystkie kody znajdujące się w jego polu widzenia. Oznacza to, że operator wózka przejeżdżający przez bramkę ze skanerem wizyjnym nie musi zatrzymywać się i kolejno skanować poszczególnych kodów – system automatycznie odczyta wszystkie widoczne oznaczenia i przekaże je do systemu informatycznego.
Skuteczność skanerów wizyjnych w dużej mierze zależy od odpowiedniej konfiguracji i warunków pracy. Znaczenie ma właściwe oświetlenie stanowiska oraz optymalne umiejscowienie skanera względem odczytywanych kodów. Nowoczesne skanery wizyjne radzą sobie z odczytem kodów pod różnymi kątami i w zmiennych warunkach oświetleniowych, jednak najlepszą wydajność osiągają przy zachowaniu stałych, kontrolowanych warunków pracy.
W praktyce pojedynczy skaner wizyjny obsługuje zwykle jeden punkt odczytu – może to być bramka, przejazd czy stanowisko przyjęć. Takie rozwiązanie pozwala na optymalizację kosztów przy zachowaniu wysokiej efektywności identyfikacji. Technologia ta znajduje szczególne zastosowanie w miejscach, gdzie istotna jest szybkość operacji i eliminacja ręcznego skanowania każdego kodu z osobna.
Skanery ubieralne
Skanery ubieralne najczęściej przyjmują formę rękawic wyposażonych w miniaturowy skaner na wierzchu dłoni lub opaski na nadgarstek, z wbudowanym modułem skanującym. Ważną cechą tych urządzeń jest ich ergonomiczna konstrukcja – skaner jest dostosowany do naturalnych ruchów dłoni operatora, a jego spust jest aktywowany poprzez ściśnięcie palców lub dotknięcie kciukiem.
Skanery ubieralne znacząco zwiększają efektywność operacji kompletacyjnych w magazynach. Tradycyjny terminal ręczny wymaga od operatora ciągłego odkładania i ponownego podnoszenia urządzenia, co przy setkach pobrań dziennie generuje znaczące straty czasu. Skaner ubieralny eliminuje te zbędne ruchy – pracownik może skanować produkty bez przerywania naturalnego rytmu pracy, jednocześnie mając obie ręce wolne.
Czytniki RFID
Czytniki RFID występują w kilku wariantach dostosowanych do różnych zastosowań. Ręczne czytniki RFID są szczególnie przydatne podczas inwentaryzacji – pozwalają na skanowanie całych obszarów magazynu bez konieczności bezpośredniego kontaktu z każdym produktem. W ich przypadku bardzo istotna jest odpowiednia technika skanowania – operator musi nauczyć się optymalnego sposobu prowadzenia czytnika, by uzyskać maksymalną skuteczność odczytu. Czytniki stacjonarne montuje się najczęściej w formie bramek, przy wejściach do magazynu lub na stanowiskach kompletacyjnych. Istnieją też czytniki dalekiego zasięgu, wykorzystywane głównie na placach przeładunkowych do identyfikacji kontenerów i pojazdów.
Automatyczna Identyfikacja – trendy i kierunki rozwoju
Przyszłość Automatycznej Identyfikacji kształtują dwa główne czynniki: rosnące wymagania w zakresie szybkości i dokładności oraz postępująca integracja z systemami zarządzania łańcuchem dostaw. Technologie identyfikacji ewoluują w kierunku rozwiązań bezobsługowych, wykorzystujących sztuczną inteligencję do interpretacji danych i podejmowania decyzji. Przyjrzyjmy się obszarom, które w najbliższych latach będą miały silny wpływ na ewolucję systemów Automatycznej Identyfikacji.
Integracja różnych technologii
Przyszłość Automatycznej Identyfikacji leży w integracji różnorodnych technologii. Połączenie kodów kreskowych, RFID i systemów wizyjnych w ramach jednego, spójnego systemu pozwala na wykorzystanie zalet każdej z tych metod, jednocześnie minimalizując ich ograniczenia. Na przykład: system hybrydowy może wykorzystywać RFID do szybkiej identyfikacji całych palet, podczas gdy kody kreskowe i skanery wizyjne posłużą do weryfikacji innego poziomu w strukturze opakowań jednostek logistycznych. Różnorodność zastosowanych rozwiązań, rzecz jasna, zwiększa koszty – ale może być pomocna w magazynach, w których składowane są towary różnych klientów, o różnych typach oznakowania.
Internet Rzeczy (IoT) w intralogistyce
IoT otwiera nowe możliwości w zakresie śledzenia produktów i zarządzania zasobami. Sensory IoT, zintegrowane z systemami automatycznej identyfikacji, dostarczają w czasie rzeczywistym informacji nie tylko o lokalizacji, ale także o stanie produktów (np. temperatura, wilgotność), co jest kluczowe w przypadku towarów wrażliwych. W praktyce oznacza to, że np. w łańcuchu chłodniczym można monitorować temperaturę produktów na każdym etapie transportu i składowania, a system automatycznie alarmuje o potencjalnych naruszeniach warunków przechowywania.
Automatyczna Identyfikacja – wyzwania
Automatyczna Identyfikacja, pomimo licznych zalet, napotyka na pewne przeszkody operacyjne. Szczególnie problematyczna jest różnorodność standardów znakowania na styku różnych ogniw łańcucha dostaw. Operatorzy logistyczni muszą sobie radzić z towarem znakowanym w różny sposób przez producentów, dystrybutorów i innych uczestników łańcucha dostaw.
Różnorodność znakowania w łańcuchu dostaw
Ten problem zaczyna się już na etapie produkcji – niektórzy wytwórcy stosują własne systemy znakowania, niekompatybilne z powszechnie przyjętymi standardami. Część dostawców w ogóle nie stosuje oznaczeń przystosowanych do automatycznego odczytu, zmuszając operatorów logistycznych do dodatkowego etykietowania towarów. Sytuację komplikuje fakt, że nawet gdy partnerzy stosują Automatyczną Identyfikację, mogą używać różnych standardów – od prostych kodów kreskowych, przez różne warianty kodów 2D, po systemy RFID działające w odmiennych częstotliwościach.
Dodatkowym wyzwaniem jest jakość stosowanych oznaczeń. Etykiety logistyczne często nie spełniają minimalnych wymagań jakościowych dla automatycznego odczytu – wydruki bywają niskiej jakości, umieszczone w nieodpowiednich miejscach lub wykonane z materiałów nieodpowiednich do warunków przechowywania i transportu. W rezultacie operatorzy logistyczni muszą inwestować w bardziej zaawansowane (i droższe) systemy odczytu lub wprowadzać dodatkowe procedury kontroli i przepakowywania
Brak jednolitych standardów w zakresie automatycznej identyfikacji może stanowić barierę dla pełnej integracji systemów w ramach łańcuchów dostaw. Dążenie do globalnej standaryzacji jest kluczowe dla maksymalizacji korzyści płynących z tej technologii – dlatego organizacje takie jak GS1 pracują nad ujednoliceniem standardów kodów kreskowych i RFID.
Automatyczna Identyfikacja – podsumowanie
Wydaje się, że przyszłość Automatycznej Identyfikacji będzie kształtowana przez dwa równoległe trendy. Z jednej strony obserwujemy postępującą specjalizację urządzeń – na rynku pojawiają się coraz bardziej zaawansowane skanery i czytniki dostosowane do konkretnych zastosowań. Z drugiej strony widoczna jest tendencja do standaryzacji i integracji systemów w ramach łańcucha dostaw.
Rozwój Automatycznej Identyfikacji jest odpowiedzią na konkretne wyzwania współczesnej logistyki: rosnącą liczbę pozycji asortymentowych, coraz większe wymagania w zakresie śledzenia produktów oraz presję na redukcję błędów i kosztów operacyjnych. Każda z omówionych technologii – od prostych kodów kreskowych, przez RFID, po zaawansowane systemy znakowania DPM – ma swój obszar zastosowań. O wyborze konkretnego rozwiązania decydują nie tylko możliwości techniczne, ale przede wszystkim relacja korzyści do całkowitych kosztów wdrożenia i utrzymania.
