BOM, czyli inaczej zestawienie materiałowe (ang. Bill of materials), jest dokumentem, w którym opisane zostały wszystkie elementy potrzebne do wykonania danego produktu. Podstawowe informacja w zestawieniu materiałów to ilość (lub objętość) każdego składnika potrzebnego do produkcji danego artykułu. Może także określać koszt, czas realizacji, współczynnik odpadów i inne dane dotyczące stanowiska roboczego. Firmy na całym świecie wykorzystują listy materiałowe jako punkt odniesienia przy planowaniu zakupu surowców. Ze względu na swoją uniwersalność, znajdują liczne zastosowania w procesach związanych z produkcją, konserwacją, planowaniem, zakupami i w innych obszarach organizacji.
BOM – co to jest?
Komentarz eksperta
Wyznaczanie osób kompetentnych do tworzenia BOM-ów może różnić się w zależności od wielkości firmy i branży. W zakładach, w których wytwarzane produkty są bardzo złożone, za konstruowanie list materiałowych odpowiada z reguły inżynier procesu (technolog). W niektórych zakładach, zestawienia BOM mogą natomiast być tworzone przez osoby pracujące w działach zakupów czy planowania i harmonogramowania.
Ponieważ BOM może podlegać zmianom wraz z upływem czasu, powinien podlegać on procesowi audytu. Niektóre wyroby gotowe, które przeszły wiele zmian w trakcie swojego cyklu życia, mogą odstawać od założeń zawartych w listach materiałowych. Proces audytu może wykryć błędy, takie jak rozbieżności w jednostce miary, powstałe np. w wyniku zmiany dostawcy na takiego, który posługuje się imperialnym systemem miar. Istotne jest, aby przeprowadzać audyty BOM zgodnie z harmonogramem, odnotowywać wszelkie zmiany, a jeśli to konieczne, korygować błędy natychmiast po ich wykryciu.
Korzyści z wykorzystania BOM-ów:
Dokładna listą komponentów – zmniejszone ryzyko braku elementów podczas montażu;
Lepsza współpraca personelu – jasne i szczegółowe zestawienia komponentów sprzyja lepszej komunikacji i współpracy między zespołami wielofunkcyjnymi. Dotyczy to projektantów, inżynierów czy specjalistów ds. zaopatrzenia;
Wydajna produkcja – listy BOM zawierają szczegółowe wskazówki dotyczące wytwarzania produktów, co pozwala ograniczyć błędy i opóźnienia;
Listy materiałowe pomagają w dokładnym oszacowaniu kosztów, wspierając księgowość i budżetowanie projektów, a także ułatwiając podjęcie decyzji dotyczącej ceny produktu;
Kontrola zapasów – BOM-y pomagają w efektywnym zarządzaniu zapasami, definiując wymagane ilości i zapobiegając niedoborom lub nadmiarom określonych części;
Ulepszona kontrola jakości – BOM-y pomagają zadbać o to, aby wszystkie komponenty spełniały wymagane specyfikacje. Przyczynia się to do wyższej jakości produktu i ograniczenia liczby defektów;
Personalizacja i warianty – w przypadku produktów posiadających warianty listy materiałowe pomagają w łatwym tworzeniu różnych wersji produktu, przy uwzględnieniu faktu współdzielenia niektórych komponentów;
Planowanie i prognozowanie – BOM-y wspierają planowanie i prognozowanie produkcji. Poprzez zbiorcze wyszczególnienie materiałów i komponentów, potrzebnych do realizacji nadchodzących zamówień;
Transparentność procesu produkcji – dzięki zbiorczemu ujęciu wszystkich komponentów i procesów, listy materiałowe pomagają we wdrożeniu systemu monitorowania procesu produkcji.
Marek Wiązowski
Od kilkunastu lat związany z firmami z branży IT, dostarczającymi specjalistyczne oprogramowanie i usługi dla przedsiębiorstw różnych sektorów. Od 2017 roku zatrudniony w Quantum Qguar, gdzie jednym z jego zadań jest propagowanie użytecznej wiedzy dla przedstawicieli firm produkcyjnych i logistycznych. Od lat z uwagą śledzi trendy w rozwoju technologii IT i automatyzacji w łańcuchach dostaw, oraz przypadki i efekty ich implementacji w przedsiębiorstwach. Jeden z autorów na firmowym blogu bajtemwpalete.
