W świecie logistyki nieustannie mówimy o optymalizacji, wydajności i cyfrowej transformacji. Aktualnie rozmowy w całej branży dominuje jeden, czteroliterowy skrót: EUDR. To fundamentalna zmiana zasad gry, która na nowo zdefiniuje przepływ towarów, danych i odpowiedzialności w globalnych łańcuchach dostaw.
Dla wielu firm to sygnał alarmowy, budzący obawy o biurokrację, koszty i potencjalny paraliż operacji. Jednak dla tych, którzy podejdą do niego strategicznie, EUDR może stać się katalizatorem do budowy bardziej transparentnych, odpornych i zrównoważonych procesów. Spróbujmy zrozumieć co nas czeka i jak przygotować się na nadchodzącą rewolucję.
Czym jest rozporządzenie EUDR i czy może wpłynąć na operacje w Twoim magazynie?
Mówiąc najprościej, EUDR (EU Deforestation Regulation) to unijne prawo, które zakazuje wprowadzania na rynek UE (oraz eksportu z niego) produktów, które przyczyniły się do wylesiania lub degradacji lasów po 31 grudnia 2020 roku. W praktyce oznacza to, że od 30 grudnia 2025 roku towary, które nie będą miały udokumentowanego, „czystego” pochodzenia, po prostu nie przekroczą granicy Unii Europejskiej.
Czego i kogo dotyczy dyrektywa EUDR?
Regulacja dotyczy siedmiu kluczowych grup towarów oraz szerokiej gamy produktów z nich wytworzonych:
- Kawa i kakao, np. czekolada, wyroby cukiernicze.
- Soja, np. pasze, produkty spożywcze.
- Olej palmowy, obecny w tysiącach produktów, od żywności po kosmetyki.
- Drewno, np. meble, papier, opakowania.
- Kauczuk, np. opony, uszczelki.
- Bydło, np. mięso, skóra, żelatyna.
EUDR wprowadza też kluczowe rozróżnienie ról w łańcuchu dostaw, co jest absolutnie krytyczne z perspektywy logistyki:
- Operator – To podmiot (najczęściej importer lub producent), który po raz pierwszy wprowadza dany towar na rynek UE. To na nim spoczywa pełna odpowiedzialność za przeprowadzenie analizy i udowodnienie zgodności.
- Handlowiec – To każde kolejne ogniwo w łańcuchu dostaw wewnątrz UE (np. hurtownia, dystrybutor). Jego obowiązki są uproszczone, ale musi on być w stanie wskazać, od którego Operatora pochodzi towar i przedstawić dowód jego legalności.
Dla logistyki oznacza to jedno: magazyn, dotychczas będący centrum operacji przepływu fizycznego, staje się strategicznym punktem kontroli zgodności (compliance). Każda paleta kawy, każdy kontener mebli i każda partia kauczuku będzie musiała przejść nie tylko kontrolę ilościową i jakościową, ale również weryfikację pod kątem EUDR.
Główne wyzwania dla logistyki a EUDR – od pozyskania surowca po wysyłkę do odbiorcy
Przygotowanie się na EUDR wymaga zrozumienia trzech fundamentalnych wyzwań, które uderzą bezpośrednio w serce operacji logistycznych.
Pełna identyfikowalność (traceability) – aż do miejsca pozyskania
Największą rewolucją, jaką wprowadza EUDR, jest wymóg zebrania współrzędnych geolokalizacyjnych wszystkich działek, z których pochodzi surowiec. Miejsce pozyskania to nie kraj czy region, ale konkretny, zidentyfikowany geograficznie obszar – plantacja, gospodarstwo czy nawet pojedyncza działka leśna.
Firma importująca czekoladę musi być w stanie udowodnić, z której dokładnie plantacji pochodzi kakao użyte w danej partii produktu. Wyobraźmy sobie kontener ziaren kawy pochodzący od kilkuset małych, rodzinnych gospodarstw. Zadaniem logistyki staje się teraz nie tylko śledzenie samego kontenera, ale także agregacja i powiązanie z nim cyfrowych danych o pochodzeniu każdej jego części. To wyzwanie na niespotykaną dotąd skalę.
Zarządzanie lawiną nowych danych
Współrzędne geograficzne to dopiero początek. Do każdej partii towaru trzeba będzie przypisać szereg nowych informacji: dowody na legalność produkcji w kraju pochodzenia, daty zbiorów, dane dostawców, a przede wszystkim – unikalny numer referencyjny Oświadczenia Należytej Staranności (ang. Due Diligence Statement, DDS). Zarządzanie tymi danymi w arkuszach kalkulacyjnych jest nie tylko nieefektywne, ale wręcz niemożliwe przy większej skali operacji.
Pojawia się strategiczne pytanie: gdzie i jak przechowywać te informacje, aby były one nierozerwalnie połączone z fizycznym produktem na każdym etapie jego podróży – od przyjęcia na magazyn, przez składowanie, aż po wydanie do klienta?
Weryfikacja i nowa definicja ryzyka
EUDR przenosi ciężar dowodowy na importera. To on musi przeprowadzić ocenę ryzyka i udowodnić, że jego dostawca spełnia wymogi. Oznacza to konieczność wdrożenia procedur weryfikacji partnerów, audytów i ciągłego monitoringu. Z perspektywy logistyki, ryzyko to już nie tylko opóźnienie w transporcie czy uszkodzenie towaru. Największym ryzykiem staje się brak danych, który może skutkować konfiskatą towaru, gigantycznymi karami finansowymi (do 4% rocznego obrotu w UE) i, co równie dotkliwe, utratą reputacji.
Jak działa System Należytej Staranności (DDS)? Cyfrowy paszport dla Twoich towarów
Sercem całego rozporządzenia i mechanizmem, który bezpośrednio odpowiada na zidentyfikowane wyzwania, jest System Należytej Staranności (ang. Due Diligence System, DDS). To nie jest dodatkowa biurokracja, ale formalny proces, który przekształca zebrane dane i ocenę ryzyka w oficjalny dokument.
Zwieńczeniem tego Systemu jest złożenie Oświadczenia Należytej Staranności (ang. Due Diligence Statement), które również funkcjonuje pod skrótem DDS. Oświadczenie to składa się w centralnym, unijnym systemie informacyjnym TRACES. Po jego akceptacji, system generuje unikalny numer referencyjny.
Ten numer staje się cyfrowym paszportem dla danej partii towaru. Musi być on przedstawiony podczas odprawy celnej i przekazywany kolejnym ogniwom w łańcuchu dostaw. Bez tego numeru towar jest traktowany jako nielegalny. To właśnie ten mechanizm realizuje ideę „certyfikatu podążającego za surowcem”, o której mówi się w branży.
Technologia jako odpowiedź na wyzwania EUDR – rola nowoczesnego systemu WMS
Ręczne zarządzanie tak złożonym procesem jest skazane na porażkę. EUDR to regulacja ery cyfrowej, która wymaga cyfrowych narzędzi. To właśnie tutaj nowoczesne systemy do zarządzania łańcuchem dostaw, a w szczególności systemy klasy WMS, przestają być tylko narzędziem do optymalizacji operacji, a stają się strategicznym centrum zarządzania zgodnością (compliance).
W jaki sposób zaawansowany WMS, taki jak Qguar WMS, może stać się kluczem do zgodności z EUDR?
- Przechowywanie rozszerzonych danych o towarze: Nowoczesny WMS pozwala na elastyczne definiowanie dodatkowych atrybutów dla każdej partii towaru. Numer referencyjny DDS, status weryfikacji, a nawet linki do dokumentacji czy danych geolokalizacyjnych mogą stać się integralną częścią kartoteki produktu w systemie. Co więcej, system WMS taki jak Qguar nie tylko przechowuje te dane, ale aktywnie z nich korzysta, wspierając kontrolę jakościową i ilościową przyjmowanego asortymentu. Dzięki temu, że Qguar WMS rejestruje wszystkie operacje na towarze i śledzi historię każdej palety, przedsiębiorstwo zyskuje pełen wgląd w drogę produktu w łańcuchu dostaw, co jest kluczowe dla udokumentowania należytej staranności wymaganej przez EUDR.
- Automatyzacja kontroli na wejściu: Proces przyjęcia towaru do magazynu staje się kluczowym punktem kontrolnym. System WMS może wymusić na operatorze zeskanowanie lub wprowadzenie numeru DDS. Jeśli brakuje numeru lub jest on nieprawidłowy, system może automatycznie zablokować przyjęcie towaru na stan, uruchamiając procedurę wyjaśniającą. To eliminuje ryzyko wprowadzenia do obrotu niezgodnego produktu.
- Pełna identyfikowalność dzięki standardom globalnym: EUDR wymaga powiązania danych cyfrowych z fizycznym towarem. To zadanie, do którego logistyka od lat wykorzystuje globalne standardy GS1. Etykieta logistyczna z unikalnym kodem SSCC, którą system WMS generuje i obsługuje, staje się fizycznym nośnikiem informacji. Skanując kod SSCC na palecie, pracownik magazynu ma w systemie natychmiastowy dostęp do wszystkich powiązanych z nią danych – w tym kluczowego numeru DDS. W ten sposób każda jednostka logistyczna zyskuje swój unikalny, cyfrowy ślad, który można w pełni śledzić w całym systemie.
- Integracja jako klucz do spójności: EUDR wymaga płynnego przepływu informacji między różnymi działami i systemami. Qguar WMS może integrować się z systemami ERP oraz, co kluczowe, możliwa jest również komunikacja z platformą TRACES poprzez jej API, aby automatyzować proces weryfikacji i archiwizacji oświadczeń.
Zmień obowiązek w przewagę konkurencyjną – podsumowanie
EUDR to bez wątpienia jedno z największych wyzwań regulacyjnych dla europejskiej logistyki. Wiąże się z kosztami, nowymi procesami i realnym ryzykiem operacyjnym. Jednak postrzeganie go wyłącznie jako uciążliwego obowiązku to strategiczny błąd.
Inwestycja w transparentność i cyfryzację, którą wymusza EUDR, jest w rzeczywistości inwestycją w przyszłość Twojego biznesu. Organizacje, które wykorzystają ten moment na wdrożenie nowoczesnych systemów WMS, zmapowanie swoich łańcuchów dostaw i zacieśnienie współpracy z partnerami, zyskają coś więcej niż tylko zgodność z przepisami. Zbudują bardziej odporne, przewidywalne i godne zaufania łańcuchy dostaw, a co za tym idzie, zdobędą silniejszą pozycję konkurencyjną w świecie, gdzie zrównoważony rozwój w logistyce i innych obszarach staje się kluczowym kryterium biznesowym. To właśnie dziś, przygotowując się na jutrzejsze regulacje, liderzy rynku budują swoją przewagę na lata. Czas na działanie jest teraz.
